Αλέξανδρος Γ’ ο Μακεδών: Ο Έλληνας Κοσμοκράτορας

Ήταν Ιούνιος του 323 π.Χ. όταν ο Αλέξανδρος Γ΄ ο Μακεδών ή Μέγας Αλέξανδρος εγκατέλειπε τα εγκόσμια για να εισέλθει στα Ηλύσια Πεδία. Πολλά πράγματα έχουν γραφεί για τον μέγιστο των ανθρώπων. Όχι μόνο πραγματικά στοιχεία αλλά και ανήθικα ψεύδη που σκοπό έχουν να σπιλώσουν την προσωπικότητά του και να αποκόψουν τον άνθρωπο -και ιδίως τον Έλληνα- από ένα ακόμη αξιόλογο πρότυπο.
Ένα από τα ψεύδη αυτά είναι ότι ήταν μιλιταριστής και για το λόγο αυτό κατέκτησε την Ασία. Ως προς αυτό το θέμα, πρέπει πρώτα να μελετήσουμε το ιστορικό υπόβαθρο των σχέσεων των Ελλήνων με την Περσία. Η αντιπαράθεση αρχίζει ουσιαστικά από το 525 π.Χ. και κορυφώνεται με τους Περσικούς πολέμους. Η εμπλοκή της Περσίας όμως στα ελληνικά θέματα με διάφορους τρόπους συνεχίσθηκε διαχρονικά. Ακόμη και κατά τη διάρκεια των Βυζαντινών χρόνων, οι Πέρσες με βασιλιά τον Σαπώρ Β΄ και αργότερα με τον Χοσρόη Β΄ προσπάθησαν να καταλάβουν επαρχίες της αυτοκρατορίας.
Άρα η εκστρατεία του Αλεξάνδρου κατά των Περσών είχε αμυντικό χαρακτήρα. Επιπλέον ο Αλέξανδρος, σε επιστολή φιλίας που του απέστειλε ο Δαρείος, ανέφερε τα προβλήματα που προκαλούσαν οι Πέρσες στους Έλληνες διαχρονικά και φαίνεται πως οι Έλληνες αντιλαμβάνονταν την εκστρατεία ως αμυντική κίνηση και όχι ως επεκτατισμό. Οι μάχες που δόθηκαν αποσκοπούσαν όχι μόνο στην τιμωρία των Περσών που θέλησαν να μας καταλάβουν, αλλά και στην απελευθέρωση των Μικρασιατικών πόλεων που υπέφεραν από τη βάρβαρη τυραννία.
Μετά τη νίκη του κατά του Δαρείου του Δ΄ ο Αλέξανδρος συνέχισε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά σφετεριστών της εξουσίας οι οποίοι φιλοδοξούσαν να κυβερνήσουν περιοχές που προηγουμένως ανήκαν στο μεγάλο βασιλιά.
Όσο για την κατάκτηση της Ινδίας, πρέπει να σκεφτούμε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονταν την περιοχή αυτή, οι Έλληνες της εποχής εκείνης. Τότε, θεωρούσαν ως Περσία και την περιοχή της Ινδίας. Αν λοιπόν ήθελε ο Αλέξανδρος να ισχυρίζεται ότι κατέκτησε την Περσία, θα έπρεπε να συνεχίσει και κατά της Ινδίας.
Πέρα όμως από τις δικές μας κρίσεις, παρατίθεται και η άποψη του Μοντεσκιέ, Γάλλου ιστορικού φιλοσόφου ο οποίος στο σύγγραμμά του «Περί του πνεύματος των νόμων» αναφέρει για τον Αλέξανδρο και τις κατακτήσεις του: «Να λοιπόν ένας κατακτητής, που το θάνατό του θρήνησαν όλα τα έθνη που είχε κυριεύσει, να ένας σφετεριστής, που τον έκλαψε ακόμα και ο ίδιος ο βασιλικός οίκος που τον είχε καθαιρέσει! Κάτι τέτοιο δεν αναφέρει η ιστορία για κανέναν άλλον από τους κατακτητές». Και όντως, είναι ο μοναδικός ηγέτης τον οποίο όλοι οι λαοί που κυβερνήθηκαν, θεωρούν τιμή τους που τον είχαν βασιλιά!
Παράλληλα τον κατηγορούν ως σφαγέα. Για να υποστηρίξουν την άποψή τους ισχυρίζονται ότι κατέστρεψε τη Θήβα. Ως προς τη Θήβα, η οποία κατά τους Περσικούς πολέμους συμμάχησε με τους Πέρσες και αργότερα στασίασε κατά του Αλεξάνδρου, ο ίδιος δεν έλαβε αντίστοιχη απόφαση, αλλά επέτρεψε στους συμμάχους του να χειριστούν εκείνοι το θέμα.
Αντίθετα όμως οι πολέμιοι του Αλεξάνδρου αποσιωπούν το γεγονός ότι επέτρεψε σε κάθε πόλη που απελευθέρωνε, να διατηρεί τα ήθη και τα έθιμά της, καθώς και τους τοπικούς άρχοντες που την κυβερνούσαν, με την προϋπόθεση ότι εκείνοι θα σέβονταν το λαό και θα κυβερνούσαν συνετά. Υπήρξαν περιπτώσεις κατά τις οποίες όταν διαπίστωσε κατάχρηση εξουσίας από τους τοπικούς ηγεμόνες, τότε τους τιμώρησε αναλόγως. Όμως ουδέποτε προέβη σε σφαγές κατά άμαχου πληθυσμού.
Οι ανθέλληνες συνεχίζουν το παραλήρημά τους, ισχυριζόμενοι ότι ήταν τρελός, τον διέφθειρε η εξουσία, υποχρέωνε τους στρατιώτες του να τον προσκυνούν, πίστευε ότι ήταν θεός, παραδόθηκε σε ανηθικότητες και ότι αποτέλεσμα της κατάντιας πέρα από την ανήθικη ζωή ήταν και η θανάτωση του Κλείτου, ενός αξιωματικού του.
Ξεκινώντας από το θέμα του Κλείτου, πριν κρίνουμε τον Αλέξανδρο για την πράξη του αυτή, πρέπει να σκεφθούμε ότι η προσβολή προς το πρόσωπο του βασιλιά ήταν παράπτωμα που τιμωρούνταν με θάνατο. Εάν ο βασιλιάς επέτρεπε μια οποιαδήποτε προσβολή, τότε θα χανόταν προς το πρόσωπό του ο σεβασμός και η αγάπη. Ο στρατός θα τον αγνοούσε και οι όποιοι επίδοξοι σφετεριστές της εξουσίας, θα έδρατταν την ευκαιρία για να τον παραγκωνίσουν.
Ως προς τη διαφθορά του ήθους του, θα αναφέρουμε πάλι μια φράση του Μοντεσκιέ: «Ακόμα και αυτές τις λίγες άσχημες πράξεις του, τις έκανε ονομαστές με τη μετάνοιά του, ώστε ο κόσμος να τις λησμονήσει και να θυμάται μόνο το σεβασμό του άνδρα προς την αρετή, έτσι θεωρήθηκαν περισσότερο τυχαίες συμφορές παρά προσωπικές του πράξεις».
Ως προς την κατηγορία της τρέλας, επειδή ήθελε να λατρεύεται ως θεός, θα δούμε ότι όλοι οι βασιλείς κατά τη ρωμαϊκή εποχή θεωρούνταν γόνοι θεών και αργότερα, επί χριστιανισμού, ότι κυβερνούσαν ελέω Θεού.
Ο Αλέξανδρος είχε δημιουργήσει μια αχανή αυτοκρατορία η οποία έμενε ενωμένη χάρη στην προσωπικότητά του. Αυτό το στοιχείο λοιπόν, έπρεπε να το ενισχύσει με κάθε τρόπο. Εκμεταλλεύθηκε το ότι σε κάποιες περιοχές της Ελλάδος ήδη τον λάτρευαν σα θεό. Γνώριζε ότι η λατρεία του θα διαδιδόταν και μοιραία θα έσβηνε οποιαδήποτε επιθυμία επανάστασης.
Ο Αλέξανδρος όντως επέβαλε στους στρατιώτες του να τον προσκυνούν. Όχι όμως επειδή υιοθέτησε βάρβαρα έθιμα. Αντιθέτως αντιλαμβανόταν ότι οι Πέρσες και γενικότερα οι βάρβαροι είχαν έθιμα τα οποία έπρεπε να τηρεί προκειμένου να διατηρήσει την υποταγή τους. Αν έβλεπαν ότι το άτομο που τους κυβερνά δεν έχει το σεβασμό και την αποδοχή τον δικών του ανθρώπων, πράγμα που κατά τους Πέρσες δηλωνόταν με το έθιμο του προσκυνήματος, τότε δε θα τον σέβονταν. Όμως η απόπειρα αυτή του Αλεξάνδρου δεν είχε αντίκτυπο στο ελληνικό στράτευμα και μοιραία την απέρριψε και ο ίδιος.
Πέρα από όλες τις άλλες κατηγορίες, του προσάπτουν και αυτή της ομοφυλοφιλίας. Η ομοφυλοφιλία ήταν κάτι το ανεπίτρεπτο όχι μόνο για τον Αλέξανδρο αλλά και για τους αρχαίους Έλληνες γενικότερα. Ισχυρίζονται ότι με τον Ηφαιστίωνα τον συνέδεε ο θεσμός εραστή και ερωμένου.Αυτό που σκοπίμως αποκρύπτουν όμως, είναι ότι ο θεσμός αυτός ήταν εκπαιδευτή και εκπαιδευομένου, υπήρχε στη Σπάρτη και στην Αθήνα, όμως δεν είχε σεξουαλική έννοια. Όσο για τις λέξεις, η αλλαγή της σημασίας τους με το πέρασμα των αιώνων, προκαλεί αυτήν την παρεξήγηση. Επιπλέον αν μελετήσουμε το νομικό πλαίσιο με το οποίο αντιμετωπιζόταν η ομοφυλοφιλία, βλέπουμε ότι μόνο θεσμό δεν αποτελούσε.
Ακόμη ας μη ξεχνούμε ότι οι αρχαίοι Έλληνες για τους ανθρώπους αυτούς χρησιμοποιούσαν τον όρο «κίναιδος». Σημαίνει αυτόν που προκαλεί την ντροπή. Αν όντως η ομοφυλοφιλία ήταν θεσμός, τότε δε θα χρησιμοποιούσαν μια τόσο δυνατή σε αρνητική σημασία λέξη. Άρα δεν υπάρχει περίπτωση ο Αλέξανδρος να είχε ποτέ ξεπέσει ηθικά σε τέτοια κατάντια.
Τέλος, αναφέρουν διάφοροι κύκλοι που εξυπηρετούν σκοπιμότητες, ότι δεν ήταν Έλληνας. Αν οι Μακεδόνες δεν ήταν Έλληνες τότε δε θα είχαν δικαίωμα να συμμετέχουν στου ολυμπιακούς αγώνες όπου αποδεκτοί ήταν μόνο Έλληνες.
Επιπλέον πίστευε στους δώδεκα Θεούς του Ολύμπου οι οποίοι ήταν οι θεοί των Ελλήνων. Κάποιος μπορεί να ισχυρισθεί ότι και οι Ρωμαίοι πίστευαν στο δωδεκάθεο, όμως οι Μακεδόνες χρησιμοποιούσαν τις Ελληνικές ονομασίες των θεών και δεν τους απέδωσαν ονόματα σε άλλη διάλεκτο από την Ελληνική.
Πέρα από αυτό, η καταγωγή του είναι ξεκάθαρα Ελληνική διότι από τη μεριά της μητέρας του κατάγεται από το γένος των Μολοσσών ενώ από του πατέρα του από το γένος των Μακεδόνων, οι οποίοι σύμφωνα με τη μυθολογία κατάγονταν από τον Μακεδνό. Αυτός προερχόταν από τη Δωρική φυλή η οποία είχε ως γενάρχη το Δώρο που με τη σειρά του ήταν υιός του Έλληνα, του γενάρχη των Ελλήνων. Οι Δωριείς σύμφωνα με την «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» του Παπαρηγόπουλου, μετά τα τρωικά χρόνια κατέλαβαν τη Δωρίδα, αφού οι Θεσσαλοί τους εκδίωξαν από τη Θεσσαλία. Ο ίδιος θεωρούσε ότι είχε καταγωγή από τον Ηρακλή και ήρωάς του ήταν ο Αχιλλέας.
Το όνομά του στα ελληνικά σημαίνει «αυτός που απωθεί τους άνδρες» όπως και το όνομα του πατέρα του σημαίνει αυτόν που αγαπάει τα άλογα. Ο φίλος του Ηφαιστίων είχε παράγωγο ονόματος Έλληνα θεού του Ηφαίστου (δεν έδιναν ποτέ αυτούσια ονόματα θεών σε θνητούς).
Κλείνοντας, το πόσο ανυπέρβλητη προσωπικότητα ήταν ο Αλέξανδρος καταδεικνύεται από τη φράση του Αθηναίου ρήτορα Δημάδη ο οποίος πληροφορούμενος το θάνατο του Αλεξάνδρου ανεφώνησε: «Δεν πέθανε ο Αλέξανδρος άνδρες Αθηναίοι, γιατί η μυρωδιά του νεκρού θα κάλυπτε όλη την οικουμένη».
Πιτσάκης Γεώργιος, Τ.Ο. Ν. Μηχανιώνας